معاونت در جرم و مجازات آن

تا به حال به این مسئله فکر کرده اید که اگر شخصی وسایل ارتکاب جرمی را از شما بگیرد مثلاً نردبان شما را بگیرد و شما بدانید که او این نردبان را برای جرم سرقت می خواهد و به او بدهید از نظر مقررات جزایی شما مجرم و قابل مجازات هستید؟ برای ارتکاب هر جرمی همواره یکسری ابزار و وسایل لازم است. گاهی اوقات نیز شخصی فشار ذهنی و روانی ای بر دیگری وارد می کند که جرمی را مرتکب شود. ممکن است در جرم سرقت، فرد یا افراد دیگری کمک حال شخص مجرم باشند یا او را از لحاظ روانی تحریک نمایند. اصطلاحاً به آن ها شریک جرم یا هم دست می گویند. اما اصطلاح قانونی آن، معاون در جرم است. در ادامه ی مطلب به توضیح دقیق این جرم و مجازات آن می پردازیم.

معنای معاونت در جرم

معاونت در جرم به این معناست که ممکن است شخصی قصد سرقت از یک محل را داشته باشد اما خودش این کار را انجام ندهد بلکه وسایل سرقت را برای دیگری فراهم نماید تا او این کار را انجام دهد؛ شاید بگویید که این شخص در ارتکاب جرم دست نداشته است، درست است اما او به عنوان معاون در جرم، مجرم است.  در ماده ۱۲۶ قانون مجازات اسلامی معاونت در جرم به اینصورت آورده شده است:

«اشخاص زیر معاون جرم محسوب می شوند:

الف- هرکس دیگری را ترغیب، تهدید، تطمیع، یا تحریک به ارتکاب جرم کند یا با دسیسه یا فریب یا سوءاستفاده از قدرت، موجب وقوع جرم گردد.
ب- هرکس وسایل ارتکاب جرم را بسازد یا تهیه کند یا طریق ارتکاب جرم را به مرتکب ارائه دهد.
پ- هرکس وقوع جرم را تسهیل کند.
تبصره- برای تحقق معاونت در جرم، وحدت قصد و تقدم یا اقتران زمانی بین رفتار معاون و مرتکب جرم شرط است. چنانچه فاعل اصلی جرم، جرمی شدیدتر از آنچه مقصود معاون بوده است مرتکب شود، معاون به مجازات معاونت در جرم خفیفتر محکوم می شود.»

در ماده فوق مصادیق معاونت در جرم را می بینیم. هرکس یکی از اعمال فوق را در مقابل دیگری یا برای او انجام دهد و باعث شود شخصی مرتکب جرمی شود، معاون محسوب می شود و شخص اصلی که انجام دهنده ی عمل مجرمانه است را اصطلاحاً مباشر در جرم می گویند. همانطور که در تبصره مشاهده میکنید به نکته ای اشاره شده است، جرم معاونت باید بصورت همزمان با جرم اصلی یا پیش از آن اتفاق بیفتد. نکته ی دیگر آن که مجازات معاون در غالب موارد کمتر از مجازات مرتکب اصلی جرم است.

• تفاوت معاونت در جرم ومشارکت در جرم
• چگونه سوء پیشینه ی خود را پاک کنیم؟

مجازات معاونت در جرم

اگر شخصی به عنوان معاون جرمی شناخته شود، براساس قانون مجازات اسلامی مستحق مجازات است. در ماده ۱۲۷ قانون مجازات، میزان مجازات به صورت زیر مشخص شده است:

« در صورتی که در شرع یا قانون، مجازات دیگری برای معاون تعیین نشده باشد، مجازات وی به شرح زیر است:
الف- در جرائمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات یا حبس دائم است، حبس تعزیری درجه دو یا سه.
ب- در سرقت حدی و قطع عمدی عضو، حبس تعزیری درجه پنج یا شش.
پ- در جرائمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی است سی و یک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش.
ت- در جرائم موجب تعزیر یک تا دو درجه پایینتر از مجازات جرم ارتکابی.
تبصره ۱- در مورد بند(ت) این ماده مجازات معاون از نوع مجازات قانونی جرم ارتکابی است مگر در مورد مصادره اموال، انفصال دائم و انتشار حکم محکومیت که مجازات معاون به ترتیب جزای نقدی درجه چهار، شش و هفت است.
تبصره ۲- در صورتی که به هر علت قصاص نفس یا عضو اجراء نشود، مجازات معاون بر اساس میزان تعزیر فاعل اصلی جرم، مطابق بند(ت) این ماده اعمال می شود.»

پس اگر شخص مباشر و مرتکب اصلی جرمی است، به مجازات های که در ابتدای هر بند گفته شده است (سلب حیات، حبس ابد، سرقت حدی، قطع عمدی عضو، شلاق حدی و جرایم تعزیری) محکوم شود معاون به نیز به مجازات های مندرج در جلوی آن ها محکوم می شود. همانطور که می بینید مجازات شخص معاون خفیف تر از مجازات مرتکب اصلی جرم است.

همکاری در جرم خودکشی

از آن جا که خودکشی در قوانین ایران جرم انگاری نشده است، معاونت در عملی که خودش جرم نیست هم ،جرم نمی باشد. در واقع اگر مثلا معاون شخص را به انجام خودکشی تحریک کند یا اینکه برای او لوازم خودکشی فراهم کند یا… در اینجا با این شخص در حال ارتکاب جرم معاونت است اما چون اصل عمل جرم نیست، معاون هم قابل مجازات نیست. این یک خلاء قانونی است زیرا کسی که معاونت در خودکشی می کند، باعث می شود که جامعه یکی از افراد خود را از دست بدهد. و اگر برای اینکار مجازات در نظر گرفته می شد، شاید بازدارندگی بیشتری ایجاد می نمود. اما در فرضی دیگر که شخصی بطور مستقیم در عمل خودکشی دیگری دخالت داشته باشد مثلا آمپول هوا را به رگ او تزریق نماید، اینجا مصداق بارز جرم قتل نفس است و آن شخص دیگر معاون نیست بلکه او قاتل است.

اما در قانون جرایم رایانه ای در بند (ب) ماده ۱۵ این قانون، تحریک به خودکشی از طریق سامانه های رایانه ای جرم انگاری شده است:

« هرکس از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده مرتکب اعمال زیر شود، به ترتیب زیر مجازات خواهد شد:

ب) چنانچه افراد را به ارتکاب جرائم منافی عفت یا استعمال مواد مخدر یا روان‌گردان یا خودکشی یا انحرافات جنسی یا اعمال خشونت‌آمیز تحریک یا ترغیب یا تهدید یا دعوت کرده یا فریب دهد یا شیوه ارتکاب یا استعمال آنها را تسهیل کند یا آموزش دهد، به حبس از نود و یک روز تا یک سال یا جزای نقدی از پنج میلیون (۵.۰۰۰.۰۰۰) ریال تا بیست میلیون (۲۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم می‌شود.»

نتیجه گیری

در نهایت آن که اگر شما بصورت آگاهانه وسایل ارتکاب جرمی را فراهم نمایید و بدانید که این وسایل به منظور عمل خلاف قانونی استفاده می شود یا کسی را از لحاظ روانی تحریک به ارتکاب جرم کنید، در اینجا به جرم معاونت در جرم مجازات  می شود. اما در صورتی که ندانید این وسایل برای انجام جرم است یا اینکه قصد تحریک کسی را نداشته باشید و بتوانید اثبات نمایید، مجازات نخواهید شد.

مقالات مشابه

در چه جرائمی دیه پرداخت می شود؟ نرخ دیه درسال ۱۴۰۳

دیه چیست ؟ در چه مواردی دیه پرداخت می شود؟ انواع دیه در قانون مجازات نرخ دیه درسال 1403 مهلت پرداخت آن چقدر...

تخریب جهیزیه توسط زوج

اختلافات خانوادگی زن و شوهر وقتی به مرحله ی طلاق میرسد یکی از موضوعات نیازمند توافق، جهیزیه است و علاوه بر استرداد جهیزیه بدون...

ولی دم چه کسی است؟

بسیاری از ما در هنگامی که قتلی اتفاق می افتد با واژه ولی دم برخورد کرده ایم اما آیا می دانید ولی دم به چه کسی می گویند و اصلا چه...

×

نیاز به مشاوره حقوقی داری ؟

ارتباط فوری با وکیل پایه یک دادگستری به صورت تلفنی

ورود ...