تفاوت دادگاه های کیفری و حقوقی
۱۶ آبان, ۱۴۰۱ امور حقوقی ( عمومی )، امور کیفری 0 مدت زمان مطالعه: 9 دقیقه
فهرست مطالب
کمتر از یک ساعت پاسخ خود را دریافت کنید
- دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی به چه دعاوی ای را دارد؟
- چه فرقی میان دادگاه کیفری و دادگاه حقوقی وجود دارد؟
دعاوی به طور کلی در کشور ما به دو دسته حقوقی و کیفری تقسیم بندی می شود. دعاوی حقوقی در دادگاه های حقوقی و دعاوی کیفری در دادگاه های کیفری مطرح می گردد.
دعوای حقوقی
دعاوی حقوقی همانطور که از نامشان پیداست مربوط به حقوق افراد می شود. همچنین درخواست جبران خسارتی که در اثر نقض این حقوق وارد شده باشد، از طریق دعوای حقوقی مطرح می شود.
حقوق افراد که در این قسمت از آن نام بردیم غالبا در قانون مدنی مشخص شده است. یعنی آن که اگر فردی حقوق فرد دیگری، که قانون مدنی برای وی قائل شده است را، نقض کند، متضرر باید در دادگاه های حقوقی طرح دعوا کند. از جمله ی این حقوق می توان به مالکیت، اجاره، رهن، ازدواج، طلاق، تابعیت و … اشاره کرد. برای اینکه بیشتر تفاوت دادگاه کیفری و حقوقی را بدانید ادامه مطلب را مطالعه کنید.
دعوای کیفری
در مقابل دعاوی حقوقی، دعاوی کیفری قرار دارد که علت طرح آن، وقوع یک جرم است. جرم به رفتاری گفته می شود که قانون صراحتا آن را جرم شناخته باشد و برای آن مجازاتی را تعیین کرده باشد. جرایم در ایران غالبا در قانون مجازات اسلامی مشخص شده است. در نتیجه اگر فردی مرتکب یکی از جرایم مندرج در قانون مجازات یا سایر قوانین گردد، باید بر علیه وی دعوا کیفری اقامه کرد.
تفاوت دعاوی کیفری و حقوقی در چیست
- اولین تفاوتی که می شود در این زمینه بیان کرد، موضوع این دعاوی است. بدین شرح که موضوع دعاوی حقوقی، حقوق افراد و درخواست جبران خسارت ناشی از نقض این حقوق است. که در ابتدای مقاله نیز بدان اشاره شد؛ اما موضوع دعوای کیفری، جرم است.
- دومین تفاوت این است که برای طرح دعوای حقوقی نیاز به تنظیم دادخواست داریم اما برای طرح دعوای کیفری باید شکواییه تنظیم گردد.
نکته: دعاوی حقوقی حتما می بایستی در فرم های مخصوص دادخواست مطرح گردد اما دعوای کیفری می تواند در برگه عادی نیز مطرح شود به شرط آن که مندرجات آن مطابق فرم رسمی باشد.
- قانون ناظر بر دعوای حقوقی، قانون آیین دادرسی مدنی است اما قانون ناظر بر دعوای کیفری، قانون آیین دادرسی کیفری می باشد.
- دعوای حقوقی در دادگاه های حقوقی مطرح می شود اما دعوای کیفری در دادگاه های کیفری طرح می گردد.
دادگاه های کیفری
دادگاه های کیفری بر طبق ماده ۲۹۴ به طور کلی عبارتند از: (( دادگاه کیفری دو، دادگاه کیفری یک، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی.)) دادگاه کیفری یک و دو جزو مراجع عمومی رسیدگی هستند و دادگاه های دیگر از مراجع اختصاصی به حساب می آیند.
- شورای حل اختلاف و تفاوت آن با دادگاه
- مراحل دادگاه به زبان ساده
- تفاوت وکیل پایه یک دادگستری و وکیل پایه دو دادگستری
مراجع عمومی رسیدگی کننده
۱) دادگاه کیفری دو:
دادگاه کیفری دو دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به همه جرایم را دارد مگر آن که قانونگذار صراحتا رسیدگی به جرمی را در صلاحیت دادگاه های دیگر قرار داده باشد. به عبارت دیگر می توان گفت همه جرایم در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود مگر آن که قانون خلاف آن را معین کرده باشد.
مثلا یکی از موارد استثنا جرایم مذکور در ماده ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی است که در صلاحیت دادگاه کیفری یک است.
۲) دادگاه کیفری یک:
دادگاه کیفری یک، برخلاف دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به هیچ جرمی را ندارد مگر جرایمی که قانون صراحتا در حیطه صلاحیت این دادگاه قرار داده باشد.
قانونگذار در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ موارد صلاحیت دادگاه کیفری یک را بیان می کند. بر طبق این ماده به جرایم موجب:
- مجازات سلب حیات
- حبس ابد
- جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
- جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
- جرایم سیاسی و مطبوعاتی
در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود. همچنین بر طبق قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم، به جرایم مربوط به تامین مالی تروریسم نیز در این دادگاه ها رسیدگی می شود.
مراجع اختصاصی رسیدگی کننده
دادگاه انقلاب:
دادگاه انقلاب از جمله مراجع اختصاصی رسیدگی به حساب می آید که صلاحیت رسیدگی به جرایم مهم را دارد. موارد صلاحیت دادگاه انقلاب در ماده ۳۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری مشخص شده است که عبارت است از:
الف – جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه و افساد فی الارض، بغی، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق، تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام.
ب – توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری.
پ- تمام جرائم مربوط به مواد مخدر، روان گردان و پیش سازهای آن و قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام و مواد تحت کنترل.
ت- سایر مواردی که به موجب قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است.
دادگاه اطفال و نوجوانان:
بر طبق ماده ۳۰۴ قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی به جرایم اطفال و افراد کمتر از ۱۸ سال در صلاحیت دادگاه اطفال و نوجوانان می باشد. این ماده اشعار می دارد به کلیه جرائم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می شود. در هر صورت محکومان بالای سن هجده سال تمام موضوع این ماده، در بخش نگهداری جوانان که در کانون اصلاح و تربیت ایجاد می شود، نگهداری می شوند.
مطابق تبصره همین ماده، طفل کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده است.
بنابراین بر طبق این ماده متوجه خواهیم شد در صورتی که فرد در زمان رسیدگی زیر ۱۸ سال باشد اما بعد از محکومیت بالای ۱۸ سال باشد، در بخش نگهداری جوانان کانون اصلاح و تربیت، نگهداری می شوند.
دادگاه نظامی:
هدف از تشکیل دادگاه های نظامی رسیدگی به جرایم اعضای نیرو های مسلح است. قانون اساسی ما در اصل ۱۷۲ بیان می دارد:
” اصل ۱۷۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران:برای رسیدگی به جرائم مربوط به وظایف خاص نظامی یا انتظامی اعضاء ارتش، ژاندارمری، شهربانی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، محاکم نظامی مطابق قانون تشکیل می‌گردد، ولی به جرائم عمومی آنان یا جرائمی که در مقام ضابط دادگستری مرتکب شوند در محاکم عمومی رسیدگی میشود. دادستانی و دادگاه‌های نظامی، بخشی از قوه قضاییه کشور و مشمول اصول مربوط به این قوه هستند. “ |
همچنین قانونگذار در ماده ۵۹۷ قانون آیین دادرسی کیفری بیان می دارد:
” ماده ۵۹۷ قانون مجازات اسلامی:هر یک از مقامات قضائی که شکایت و تظلمی مطابق شرایط قانونی نزد آنها برده شود و با وجود این که رسیدگی به آنها از وظایف آنان بوده به هر عذر و بهانه اگر چه به عذر سکوت یا اجمال یا تناقض قانون از قبول شکایت یا رسیدگی به آن امتناع کند یا صدور حکم را بر خلاف قانون به تاخیر اندازد یا بر خلاف صریح قانون رفتار کند دفعه اول از شش ماه تا یکسال و در صورت تکرار به انفصال دائم از شغل قضائی محکوم میشود و در هر صورت به تادیه خسارات وارده نیز محکوم خواهد شد. “ |
نکته: دادگاه های کیفری یک و انقلاب در مرکز هر استان و در صورت صلاحدید رییس قوه قضاییه، در حوزه شهرستان ها نیز تشکیل می شود اما دادگاه کیفری دو و اطفال و نوجوانان در هر شهرستان تشکیل می گردد. دادگاه های نظامی نیز در مراکز استان تشکیل می گردد و در صورت نیاز در حوزه شهرستان، دادسرای نظامی ناحیه تشکیل می شود.
دادگاه های حقوقی
دادگاه عمومی حقوقی:
دادگاه های عمومی بر طبق ماده ۲ قانون “تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب” در محل هایی تشکیل می گردد که رییس قوه قضاییه تشخیص دهد. یعنی ممکن است قلمرو محلی این دادگاه بخش، شهرستان و یا حتی قسمت هایی از شهر هایی بزرگ باشد. دادگاه های عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی به تمامی دعاوی و امور حقوقی را دارند مگر آن که قانون به نحو دیگری مشخص کند.
دادگاه خانواده:
ماده یک قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱، دادگاه خانواده را تعریف کرده است.
” ماده ۱ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱:به منظور رسیدگی به امور و دعاوی خانوادگی، قوه قضائیه موظف است ظرف سه سال از تاریخ تصویب این قانون در کلیه حوزه های قضائی شهرستان به تعداد کافی شعبه دادگاه خانواده تشکیل دهد. تشکیل این دادگاه در حوزه های قضائی بخش به تناسب امکانات به تشخیص رئیس قوه قضائیه موکول است. |
در ماده ۴ این قانون امور و دعاوی ایی که در این دادگاه بدان ها رسیدگی می شود مشخص گردیده است که از جمله می توان به جهزیه، مهریه، نفقه، نکاح دائم و موقت، طلاق و… اشاره کرد.
نکته: بر طبق ماده ۸ قانون حمایت از خانواده رسیدگی در این دادگاه های با تقدیم دادخواست و بدون رعایت سایر تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت می پذیرد.
دادگاه انقلاب:
در قسمت مراجع کیفری این دادگاه و موارد صلاحیتش توضیح داده شد و باید گفت این دادگاه غالبا یک مرجع کیفری است، با این حال بر طبق رای وحدت رویه ۵۸۱ مورخ ۱۳۷۱/۱۲/۲ دیوان عالی کشور؛ به ادعای اشخاص، در مورد اموال مصادره شده توسط دادگاه انقلاب، در همین دادگاه رسیدگی می شود.
مقالات مشابه
نشر اکاذیب چیست و چه مجازاتی دارد؟
فهرست مطالبمفهوم نشر اکاذیب و مجازات آننشر اکاذیب چیست؟جرم نشر اکاذیبمجازات نشر اکاذیببار اثباتی جرم مفهوم نشر اکاذیب و...
دفاع مشروع چیست؟
فهرست مطالبمفهوم دفاع مشروع و شرایط آنشرایط دفاع مشروعپرداخت دیه در دفاع مشروع ممکن است تابحال در مواقع زیادی واژه دفاع مشروع...
قرار جلب به دادرسی چیست؟
در مورد تمام جرایم روند رسیدگی به این شکل است که در ابتدا، موضوع در دادسرا توسط بازپرس رسیدگی میشود. به عبارتی بازپرس وظیفه دارد...
دیدگاهتان را بنویسید