نحوه تنظیم قرارداد ۲
۱۰ آبان, ۱۴۰۱ امور حقوقی ( عمومی )، قراردادها 0 مدت زمان مطالعه: 12 دقیقه
نحوه تنظیم قرارداد به همراه نکات در دو مطلب مجزا نگارش شده است. می توانید نحوه تنظیم قرارداد قسمت اول را مطالعه کنید.
کمتر از یک ساعت پاسخ خود را دریافت کنید
نحوه تنظیم قرارداد و نکات ضروری (قسمت دوم)
برای تنظیم یک قرارداد، تعهد نامه یا صورت جلسه خوب حداقل باید پنج مطلب زیر مشخص شود.
⇐ اول متعهد کیست؟
⇐ دوم ذینفع تعهد کیست؟
⇐ سوم موضوع تعهد چیست و با چه کیفیتی باید اجرا شود؟
⇐ چهارم مدت تعهد چقدر است؟
⇐ پنجم ضمانت اجرای نقض تعهد چیست؟
طرف قرارداد کیست؟
گاه بر اساس اعتبار شخصی نظیر مذاکره کننده یا نماینده، وارد قرارداد با شخص دیگری می‌شویم. به تصور اینکه آن شخص مذاکره کننده طرف حساب ما است. در حالی که به لحاظ حقوقی تعهدی ندارد. به عنوان مثال: اگر شرکت شما کالایی می خرد اصولاً شرکت مسئول هست و سهامداران و یا مدیران و مسئولیت ندارند و فروشنده تنها میتواند علیه شرکت طرح دعوا کرده و صرفاً اموال متعلق به شرکت را توقیف کند. بنابراین اگر ساختمان شرکت متعلق به سهامداران است و شرکت صرفاً مستاجر محسوب میشود ملک اخیر بابت بدهی شرکت قابل توقیف نیست. راه حل چالش اخیر درج شرط تضامنی در قرارداد است. به این معنا که مدیریت و سهامداران عمده با امضای قرارداد کلیه تعهدات و مسئولیت های خریدار شرکت را به نحوی تضامنی، ضمانت کند. در این صورت فروشنده میتواند بابت کلیه مطالبات خود به هر یک از خریدار یا ضامن‌ها مراجعه کنند.
تعدد افراد طرف قرار داد چند نفر است؟
به تعدد اطراف قرارداد توجه کنید زیرا تعدد اطراف قرارداد مساوی با سرشکن شدن حقوق و تعهدات است! به عنوان مثال اگر خریداران دو نفر باشند فروشنده نمی‌تواند کل بهای معامله را از یکی از آنها مطالبه کند زیرا تعهد خریداران مشترک است. مگر این که فروشنده در قرارداد علیه خریداران شرط مسئولیت تضامنی کند.
انواع عقد و قرارداد و نکات ضروری تنظیم آن ها
طرف قرارداد کیست؟
گاهی طرف قرارداد از عناوین ثبت شده یا ثبت نشده ای استفاده می کند. اینکار موجب گمراهی طرف مقابل به ماهیت وی می شود. به عنوان مثال مشخص نیست آژانس مسافرتی آسمان شخص حقیقی است یا حقوقی. بنابراین لازم است به نحوی شفاف در این خصوص تعیین تکلیف شود. توضیح آنکه طرف قرارداد یا شخص حقیقی یا حقوقی استعلام بگیرید.
اگر شخص حقوقی است باید شناسه ملی داشته و در قرارداد درج شود. (برای بررسی امر اخیر میتوان از سایت www.silence.ir کمک گرفت.) در غیر این صورت طرف قرارداد شخص حقیقی بوده و باید کد ملی وی در قرارداد درج شود. حقیقی یا حقوقی بودن طرف قرارداد به لحاظ حقوقی و مالی منشاء اثر است بنابراین باید به ماهیت حقیقی یا حقوقی طرف قرارداد توجه نمود.
به اصل یا نماینده بودن طرف قرارداد توجه کنید زیرا اگر طرف قرارداد اصیل باشد احراز هویت او کافیست! ولی در زمانی که امضا کننده قرارداد نماینده است علاوه بر بررسی هویت و سمت، اختیار نماینده احراز گردد. چرا که فقدان سمت امضا کننده اصولاً مساوی با بی اعتباری قرارداد امضا شده است. لازم است که موضوع به ترتیب بررسی شود.
- اول اصالت مستندات نمایندگی یعنی مدارک ارائه شده جعلی نباشد. (برای اینکار در وکالتنامه رسمی تنظیمی در ایران به سایت www.ssaa.ir مراجعه کنید. در خصوص وکالتنامه‌های تنظیمی در خارج از ایران به سایت www.tak.mfa.ir مراجعه کنید.)
- دوم بقای اعتبار نمایندگی. یعنی به عنوان مثال: نمایندگی به دلایلی نظیر، اتمام مدت یا عزل یا فوت موکل از بین نرفته باشد.
- سوم بررسی حدود نمایندگی.
محدودیت های طرف مقابل چیست؟
به محدودیت های طرف قرارداد یا مورد معامله دقت کنید. توضیح آن که برخی اشخاص از انجام معامله ممنوع و معامله با آنها محدود شده است. به عنوان مثال معامله کارمند دولت با دولت باطل است یا فروش اموال شرکت سهامی در حال تسویه به مدیران آن شرکت باطل است. امکان واگذاری حقوق و تکالیف در قرارداد را بررسی کنید و توجه داشته باشید که اصولاً هر صاحب حق می تواند حقش را به دیگری واگذار کند و در نتیجه شما را با مشکل مواجه کند. بنابراین در بسیاری اوقات بهتر است حق واگذاری حقوق و تکالیف ناشی از قرارداد را از طرف مقابل سلب کنیم.
شفافیت محتوای قرارداد باید به چه صورت باشد؟
قرارداد خود را شفاف بنویسید به نحوی که جایی برای ابهام و تفسیر نداشته باشد. در همین راستا از نوشتن واژگان و عبارت هایی که قابل اندازه گیری و سنجش نیستند خودداری کنید. مانند در اسرع وقت، در اولین فرصت ممکن، با کیفیت عالی، درجه یک. همچنین پیشنهاد می شود در خصوص زمان تعهد غایت و انتهای تعهد با تاریخ مشخص شود و به عنوان مثال به جای استفاده از عبارت مبهم ۶۰ روز کاری بنویسید: حداکثر مدت تعهد تا پایان مرداد ماه سال ١٣٩٩.
مدت قرارداد با مدت اجرای تعهدات ناشی از قرارداد دوم مفهوم جداگانه است که گاه به اشتباه به جای یکدیگر به کار گرفته می شود. منظور از مدت قرارداد مدتی است که پس از اتمام آن دیگر قرار دارد از بین می رود. مانند تعیین مدت در عقد اجاره و وکالت. بنابراین چنانچه مدت وکالت ۶ ماه شود به محض اتمام مدت عقد وکالت خاتمه یافته وکیل دیگر سمتی ندارد. اما منظور از مدت اجرای تعهدات ، مدتی است که متعهد فرصت دارد، تعهد را در آن بازه زمانی انجام دهد و در صورت عدم انجام تعهد مرتکب تخلف شده و اصولاً طلبکار می تواند علاوه بر الزام متعهد به اجرای تعهد، خسارت تاخیر نیز مطالبه نماید.
جدول زمان بندی تفصیلی چیست؟
از دیگر موارد مهم در نحوه تنظیم قرارداد این است که در قراردادهای بلند مدت به تعیین یک مهلت کلی اکتفا نکنید. برای متعهد یک جدول زمانبندی تفصیلی نیز در نظر بگیرید. به عنوان مثال: اگر یک پروژه تحقیقاتی ۲ سال به طول می انجامد در قرارداد تعهدات پژوهشگر را به اجزای کوچکتر تقسیم کرده و برای هر مرحله یک بازه زمانی و ضمانت اجرا در نظر بگیرید.
به نوسانات ارزی توجه کنید
اگر مجری یا پیمانکار هستید، در قراردادهای بلندمدت یا ارزی، بندی در خصوص نوسانات پولی در نظر بگیرید تا بتوانید بر اساس تورم یا تغییر نرخ ارز قیمت قرارداد را تعدیل کنید. زیرا اصل بر این است که قیمت قرارداد ثابت بوده و تغییر آن نیاز به توافق طرفین دارد.
اصالت مستندات را بررسی کنید
برخی از عبارتهای قرارداد نیاز به ارائه مستند دارد تا آن را اثبات نماید. به عنوان مثال، اگر شخصی مدعی داشتن اختراع است و برگه اختراع خود را ارائه دهد در چنین مواردی بهتر است اصالت سند مزبور از طریق سایت های مربوطه استعلام شده و پس از اخذ رونوشت آن را به امضای ارائه دهنده رسانده و پیوست قرارداد نمایید. پیش از امضای قرارداد باید مستندات بررسی شوند. پس از امضا و پیدایش تبعات حقوقی آن چنانچه فرصت بررسی وجود ندارد تحت شرایطی می توانید قرارداد را منعقد کرد. ولی لازم الاجرا شدن تمام یا بخشی از آن را منوط به ارائه مدارک و مستندات لازمه نمایید.
مفهوم حروف اختصاری در قرارداد را بدانید
در صورتی که در متن قرارداد از حروف اختصاری استفاده شده است یا به سند دیگری اجرا شده است لازم است تا پیش از اطلاع کامل از مفهوم حروف اختصاری و مفاد سند ارجاع شده قرارداد را امضا نکنید.
ما در قرارداد نمی توانیم برای اشخاص ثالث تعهد ایجاد کنیم یا حق آنها را ثابت کنیم.
تعیین ضمانت اجراهای قوی در قرارداد می تواند مانع نقض تعهد از سوی متعهد شود بنابراین در قراردادهای اقساطی.
مثل اجاره بهای ماهانه در قرارداد اجاره توصیه می شود که در قرارداد ذکر گردد، که در صورت عدم پرداخت یکی از اقساط توسط متعهد، کلیه اقساط حال شده و یکجا قابل مطالبه است. تعیین وجه التزام یعنی تعیین خسارت معین و مقطوع هم در قرارداد بسیار مفید است. زیرا اولا نیازی نیست که طلبکار ورود خسارت به خود را اثبات نماید و ورود این خسارت مفروض تلقی می شود ولو خسارت واقعی کمتر یا بیشتر باشد ثانیا برای تعیین خسارت به کارشناس ارجا داده نمی‌شود و نتیجه این فرایند دادرسی کوتاه تر می شود.
مراقب رشته روانی باشید
مراقب رشته روانی باشید. گاه در متن قرارداد شرطی نوشته می شود که ظاهراً به نفع ماست ولی در واقع متضمن امتیازی برای ما نبوده و یا برعکس به زیان ما است به عنوان مثال اگر در قسمت تعهدات فروشنده ذکر شود که چنانچه کالا پس از فروش و پیش از تسلیم تلف شود تلف به عهده فروشنده است! اگرچه شرط تأخیر به نفع خریدار است اما امتیاز اخیر در ماده ۳۸۷ قانون مدنی نیز مطرح شده است. عدم ذکر شرط اخیر هیچ تفاوتی با ذکر آن ندارد.
حال فرض کنید فروشنده چنین بنویسد:”در صورتی که کالا بعد از معامله و پیش از تسلیم بر اثر تقصیر فروشنده طلب شود طلب بر عهده فروشنده است.” شرط اخیر نه تنها نفعی برای خریدار ندارد بلکه ممکن است به ضرر وی تفسیر شود. از مفهوم مخالف آن استنباط میشود که در صورت تلف کالا بدون تقصیر فروشنده، طلا از کیسه خریدار می‌رود!
ادعاها را مدیریت کنید
برای طرح ادعا علیه خود زمان و شرایط تعیین کنید و به این نحو ادعاها را مدیریت کنید. به عنوان مثال اگر شما مجری یک طرح پژوهشی هستید. در تنظیم قرارداد ذکر کنید که در صورت وجود هرگونه نقص در طرح کارفرما متعهد است حداکثر ظرف ١٠ روز نواقص را به صورت مکتوب به موجب ابلاغ کند. در غیر اینصورت عدم اعلام کتبی نواقص به منزله رضایت کامل و تایید عملکرد مجری بوده و ادعای متعارض بعدی موجد حقی برای کارفرما نخواهد بود.
تعیین داور اختلافات در تنظیم قرارداد به چه نحو است؟
در صورتی که می خواهید اختلافات خود را از طریق داوری حل و فصل کنید حتماً داور را پیش از بروز اختلاف به نحو دقیق تعیین کنید. مثلا بنویسید داور جناب آقای علی اکبر نوری به کد ملی فلان و امضای داور را در زیر قرارداد اخذ نمایید یا به نهاد داوری نظیر مرکز داوری اتاق بازرگانی ارجاع دهید و از نوشتن عبارت “داور مرضی الطرفین” جداً بپرهیزید. گاه در قرارداد ذکر می شود که در صورت بروز اختلاف طرف اول به داوری و در صورت عدم حل اختلاف به دادگستری مراجعه خواهند کرد.
عبارت اخیر مبهم و دردسر ساز است. زیرا مشخص نیست که اگر طرفین به داوری مراجعه می کنند و داور رای صادر می کند چرا طرفین می توانند به دادگستری مراجعه کنند. در صورتی که پست سازمانی داور در قرارداد ذکر شود باید مشخص نمود که منظور از داور شخصی که نام اون ذکر میشود، یا شخصی که در آن زمان آن پست سازمانی را بر عهده دارد. در صورتی که هیچ بند در قرارداد در خصوص حل و فصل اختلافات ذکر نشود اختلاف در صلاحیت عام مراجع دادگستری است و نیاز به تصریح این موضوع در قرارداد نیست. بنابراین ذکر این عبارت در قراردادهای داخلی که “در صورت بروز اختلاف دادگاه جمهوری اسلامی ایران صالح هستند” قالبا عبارت زائدی است و حتی در برخی موارد نادر ممکن است دردسر ساز نیز باشد.
قسمت اول نکات مهم که در نحوه تنظیم قرارداد
- اگرچه معمولاً درقراردادها محل انعقاد قرارداد ذکر میشود، ولی ذکر آن آثار عملی دارد که می تواند برای یکی از طرفین مفید باشد.
- پیش از امضای قرارداد یکبار آن را بادقت و حوصله بخوانید، تعدد رفت و برگشت قرارداد احتمال بروز اشتباه را زیاد می‌کند.
- گاه در قرارداد بندی انجام می شود که در نسخه نهایی حذف شده یا شماره آن تغییر کرده است!.همچنین ممکن است متاسفانه در لحظه آخر پرینت نهایی نسخه قرارداد،بصورت متقلبانه‌ای مطلبی از قرارداد حذف یا به آن الحاق شود.
- برای معتبر تلقی شدن قراردادی کافی است که به تایید طرفین برسد که معمولاً تایید با امضا صورت می گیرد. البته ممکن است این تایید با اثر انگشت و مهر ابراز شود و یا برای محکم کاری و جلوگیری از انکار احتمالی متعهد، امضا و اثر انگشت، هردو گرفته شود.
- امضا نشدن قرارداد عادی توسط شاهد آن را بی‌اعتبار نمی‌کند، ولی بهتر است باشد تا درصورت بروز اختلاف شاهد حقیقت رابیان نماید.
- کسی که قرارداد را امضا می کند باید مالک یا از جانب مالک سمت داشته باشد. در اشخاص حقوقی علاوه بر امضای قرارداد توسط صاحبان امضای مجاز مهر شرکت نیز باید زده شود.
قسمت دوم نکات از نحوه تنظیم قرارداد
- تمام صفحات باید امضا شود نه فقط صفحه آخر. همچین ضمائم و پیوست ها باید امضا شود آن هم توسط صاحبان امضای مجاز.
- در صورتی که مدرکی را از طرف مقابل دریافت می کنید بهتر از آن را امضا شده تحویل بگیرید تا مشخص شود چه شخصیتی سند را در اختیار شما قرار داده است. گاه مستند ارائه شده جعلی از کار در می آید که برای اثبات این امر که سند جعلی توسط شما ساخته نشده است.
- امضای تحویل دهنده سند میتواند برای شما راهگشا باشد. در هنگام امضا، امضای شما بهتر است خط آخر نوشته را در بر بگیرد به عبارت دیگر بین امضا و آخرین خط فاصله نیندازید تا بعداً عبارتی به آن الحاق نشود.
- از هر نوشته دو نسخه تهیه و حداقل یک نسخه را نزد خود نگه دارید.
- از امضای تمام نسخه‌ها و ارسال آنها برای طرف مقابل بپرهیزید، زیرا سرنوشت قرارداد را یک جانبه در اختیار او قرار می‌دهید.
- اصل یا کپی بودن یک نوشته بستگی به امضای آن دارد. بنابراین اگر فرصت تنظیم صورتجلسه در دو نسخه وجود ندارد و از یک نوشته کپی گرفته می شود مجدداً باید آن ورقه کپی توسط طرفین امضا شود. بنابراین برای اصل بودن سند نیاز است که امضای آن اصل باشد ولو نوشته های آن کپی باشد.
امیدواریم با خواندن این مطلب تمامی موارد نحوه تنظیم قرارداد را فراگرفته باشید.
مقالات مشابه
قرار جلب به دادرسی چیست؟
در مورد تمام جرایم روند رسیدگی به این شکل است که در ابتدا، موضوع در دادسرا توسط بازپرس رسیدگی میشود. به عبارتی بازپرس وظیفه دارد...
اثبات مالکیت ملک
فهرست مطالبمالکیت چیست؟سند مالکیتمستندات لازم برای اثبات مالکیت ملکسندشاهدمبایعه نامهمتصرف بودناثبات مالکیت وراثمدارک اثبات...
چگونه فردی را ممنوع الخروج کنیم؟
فهرست مطالبتعریف ممنوع الخروجموارد منع خروجبدهکاران به دولت:مجرمان تبعه ی ایران :بدهکاران:مهریه:مدیران شرکت ها:زوجه:نحوه اطلاع...
دیدگاهتان را بنویسید