انواع قتل در قوانین جمهوری اسلامی ایران
۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۱ امور کیفری 0 مدت زمان مطالعه: 5 دقیقهفهرست مطالب
- مجازات قتل در تصادفات رانندگی چیست؟
- اگر شخصی در خواب راه برود و کسی را به قتل برساند قصاص می شود؟
- اگر شخصی طفل یا مجنونی (دیوانه) را مجبور به ارتکاب قتل کند، کودک و مجنون قصاص می شوند؟ در رابطه با فرد سالمی که به اجبار مرتکب قتل می شود مجازات چیست؟
- اگر در هنگام دفاع از خود مرتکب قتل شویم، مجازات چیست؟
قتل به چه معناست؟
در قانون مجازات اسلامی، قانون گذار تعریفی از قتل ارائه نداده است و تعریف آن را به عرف واگذار کرده است.
قتل به معنای سلب حیات یک انسان زنده توسط انسان دیگر به صورت نامشروع است.
هنگامی که قتلی اتفاق می افتد ممکن است شخص با انگیزه و قصد قبلی این کار را انجام داده باشد یا بدون انگیزه و قصد قبلی اتفاق بیفتد. قتل می تواند با انگیزه های مختلفی اتفاق بیفتد. مثلا به انگیزه ی انتقام، تصادف، مشاجرات و منازعات و…
انواع قتل در قانون مجازات اسلامی
در قانون مجازات اسلامی، چند نوع قتل نام برده شده است و مجازات هریک مشخص شده است. انواع قتل عبارت اند از:
الف) قتل عمد
قتل عمد از مهمترین انواع قتل می باشد. در این نوع قتل، قاتل باید قصد و عمد در انجام عمل داشته باشد. وی باید آگاهی داشته باشد که این عمل جرم است و همچنین در زمان ارتکاب باید اختیار و اراده داشته باشد.
در این نوع قتل قانون سه حالت را فرض می کند:
- فرد نیت و قصد کشتن فرد دیگری را دارد چه عمل او کشنده باشد و چه نباشد مثل فرو کردن چاقو در قفسه سینه دیگری.
- فرد نیت و قصد کشتن فرد دیگری را ندارد ولی عمل او کشنده است مثل پرتاب چاقو.
- فرد نیت و قصد کشتن فرد دیگری را ندارد و عمل کشنده هم انجام نداده اما به دلیل حالت ویژه قربانی (مثل کهولت سن، صغر سن، بیماری و..) که فرد (قاتل) نیز از آن حالت ویژه آگاه است قتل صورت می گیرد.
مجازات قتل عمد قصاص نفس (اعدام) بوده و در صورت رضایت اولیای دم به عفو با دیه یا عفو بدون دیه تغییر می کند.
ب) قتل شبه عمد
از بعضی جهات شبیه قتل عمد می باشد یعنی فرد دارای اراده و اختیار است ولی قصد و نیتی نداشته و عمل هم از روی بی احتیاطی و بی مبالاتی می باشد.
مجازات این نوع قتل پرداخت دیه یا حبس می باشد مانند قتل در تصادفات رانندگی.
پ) قتل خطای محض
در این نوع قتل نه قصد انجام عمل کشتن و نه قصد نتیجه یعنی وقوع مرگ، هیچکدام وجود ندارد. مثل انجام قتل در هنگامی که فرد (قاتل) در خواب، هیپنوتیزم یا بیهوشی می باشد. یا مثلا به قصد شکار تیری پرتاب می کند ولی به شخصی خورده و باعث مرگ وی می شود.
مجازات این قتل پرداخت دیه از سمت عاقله (به ترتیب ارث: پدر، پدربزرگ، فرزند پسر، برادر، عمو، دایی.) می باشد.
لازم به ذکر است اگر فردی ادعا کند در ارتکاب قتل تحت اکراه بوده (به این کار مجبور شده) فردی که تحت اکراه واقع شده به قصاص نفس و فرد اکراه کننده به حبس ابد محکوم می گردد. گرچه اگر قاتل در این مورد صغیر (طفل) یا مجنون (دیوانه) باشد احکام متفاوت است.
در مورد افراد صغیر و مجانین، اگر کسی به وسیله ی آن ها عمل قتل را انجام دهد، چون این افراد قوه ی تمییز و تشخیص ندارند در نتیجه همان شخصی که آن ها را وادار به انجام عمل کشنده نموده است، قصاص می شود.
چ) قتل در دفاع مشروع
قتل در این حالت ، شرایطی است که فرد در مقام دفاع از جان، مال، ناموس و … اقدام به عملی می کند که آن خطر را از خود یا دیگران دور کند. اما در اثر این عمل او شخصی که حمله کرده است می میرد. موارد قتل در شرایط مشروع در ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی آمده است. برای اطلاعات بیشتر به مطلب دفاع مشروع مراجعه کنید.
ماده ۱۵۶ قانون مجازات اسلامی:
« هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود، درصورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی شود:الف- رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.ب- دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد.پ- خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.ت- توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر موثر واقع نشود.
تبصره ۱- دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او از نزدیکان دفاع کننده بوده یا مسئولیت دفاع از وی برعهده دفاع کننده باشد یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای کمک نماید یا در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد.
تبصره ۲- هرگاه اصل دفاع محرز باشد ولی رعایت شرایط آن محرز نباشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع برعهده مهاجم است.
تبصره ۳– در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز درمورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیت المال پرداخت می شود.»
ه) قتل در مقام دفاع از دیگران
گاهی قتل در دفاع از دیگران اتفاق می افتد اما تنها در صورت شرایط زیر موجه می باشد:
- دفاع شونده از نزدیکان باشد.
- مسئولیت دفاع از او برعهده دفاع کننده باشد.
- دفاع شونده نتواند از خود دفاع کند.
- دفاع شونده از دیگران تقاضای کمک کند یا در شرایطی باشد که امکان کمک گرفتن از دیگران را نداشته باشد.
لازم به ذکر است در صورتی که قتل در دفاع از دیگران به صورت مشروع رخ داده باشد دیه هم ساقط می شود جز در مواقعی که شخص بخواهد از خود در برابر مجنون (دیوانه) دفاع کند در این صورت دیه از بیت المال پرداخت می گردد.
دیدگاهتان را بنویسید