معامله فضولی چیست؟
۱۳ دی, ۱۴۰۰ قراردادها 0 مدت زمان مطالعه: 5 دقیقه
معامله فضولی چیست؟
مالکیت مفهوم بسیار ساده ای دارد، هرکس که مالک مالی می شود، می تواند با مال خود هر کاری که دوست دارد انجام بدهد، می تواند آن را بفروشد یا به دیگران هدیه دهد، می تواند در آن تغییراتی ایجاد کند، می تواند به دیگران اجازه دهد که از مالش استفاده نمایند و… یعنی اینکه شخص می تواند هر نوع تصرف مشروع و قانونی ای که می خواهد در مالش به عنوان مالک انجام دهد. حال اگر این شخص خودش به دیگری تحت عنوان وکیل یا نمایند یا … اجازه دهد که در امور مربوط به مایملک او دخالت نماید، اعمال این افراد نیز در حدود صلاحیتشان در مورد آن مال صحیح است. اما اگر شخصی بدون اجازه صاحب مال اقدام به عملی در خصوص آن مال نماید تکلیف چیست؟ در اینجا به این معامله، معامله فضولی می گویند که در ادامه بررسی می کنیم.
معامله ی فضولی چیست؟
اگر شخصی بدون اینکه مالک مالی باشد و بدون اینکه از طرف مالک آن مال اجازه داشته باشد، اقدام به انجام عمل حقوقی ای نسبت به مال دیگری نماید، در اینجا معامله فضولی صورت گرفته است. به شخصی که چنین اقدامی را انجام داده است اصطلاحاً فضول گفته می شود. در واقع همانطور که از اسمش مشخص است شخص فضول اقدام به دخالت در کاری کرده است که در مورد آن صلاحیت نداشته و به او مربوط نبوده است. مثلا شخص فضول خانه ی دیگری را بدون اجازه ی صاحبخانه به اجاره داده است. در اینجا چون این شخص در این معامله حق انجام این اقدام را نداشته است معامله ی فضولی انجام داده است.
چند نفر در هر معامله ی فضولی وجود دارد؟
در هر معامله ی فضولی دست کم سه نفر حضور دارند:
- مالک مال: شخصی که بطور قانونی صاحب و مالک مال است. این مالک ممکن است یک نفر باشد یا چند نفر باشند.
- شخص فضول: فردی که بدون سمت و بودن اختیار اقدام به انجام عمل حقوقی در خصوص مال دیگری کرده است.
- طرف معامله: شخصی که فضول با او معامله ای کرده است. طرف معامله نیز می تواند یک نفر باشد یا چند باشند.
معامله ی فضولی از نظر اراده حاکم چند نوع است؟
معامله ی فضولی از نظر اراده به دوسته تقسیم می شود:
- شخص فضول به نام مالک معامله را انجام دهد.
- شخص فضول به نام خود معامله کند و تصور کند که حق انجام این کار را دارد.
ماده ۳۰۴ قانون مدنی:« اگر کسی که چیزی را بدون حق دریافت کرده است خود را محق می‌دانسته لیکن در واقع محق نبوده و آن چیز را فروخته باشد معامله فضولی و تابع احکام مربوطه به آن خواهد بود.» |
اثر انجام معامله ی فضولی چیست؟
شاید فکر کنید کسی که اقدام به انجام معامله ی فضولی کرده است، کار غیر قانونی ای انجام داده است و باید معامله ی باطل اعلام شود. اما خیر اینطور نیست!!!
معامله فضولی غیرنافذ است.
غیر نافذ یعنی نفوذ حقوقی ندارد تا زمانی که مالک مال به عنوان شخصی که از نظر قانونی اهلیت اظهار نظر در این باره را دارد، باید نسبت به آن اظهار نظر نماید و تا قبل از اظهار نظر مالک مال باطل نیست. در نتیجه اینکه در نهایت این معامله صحیح و نافذ باشد یا غیرنافذ و باطل همه به نظر مالک مال بستگی دارد. اما اگر مالک قبلا این معامله رارد کرده باشد در اینجا نمی تواند مجددا تنفیذ کند و بگوید که معامله صحیح است.
صحیح و نافذ
اگر مالک اقدام به پذیرش معامله فضولی نماید و آن را تایید کند، در واقع معامله تا قبل از این تایید ناقص بوده و پس از آن تکمیل می شود و تبدیل به یک معامله ی کامل و صحیح می شود. در نتیجه هر دو طرف معامله یعنی مالک و طرف معامله باید به تعهدات مندرج در آن قرار داد عمل نمایند. این پذیرش معامله نیز می تواند بطور مستقیم باشد یا غیر مستقیم.
باطل و غیر نافذ
اگر مالک پس از بررسی نظرش بر رد کردن و عدم پذیرش معامله فضولی باشد بنا به هر دلیلی، آن معامله باطل و بلااثر خواهد بود. در اینجا اگر مال به طرف معامله تحویل داده شده باشد، صاحب مال می تواند به او رجوع کند و آن را پس بگیرد. اگر مال در دست طرف دیگر معامله تلف شده و از بین رفته باشد، باید بدل آن مال و همه منفعت مال را به صاحب آن بپردازد.
آیا مالک می تواند تا هر زمان که خواست در مورد معامله تصمیم بگیرد؟
خیر، مالک باید تا مدت زمان مشخصی اقدام به تایید یا رد معامله نماید. زیرا ممکن است این اقدام او موجب ضرر به طرف دیگر معامله شود. طرف دیگر معامله نیز تا زمانی که مالک تکلیف معامله را مشخص نکند نمی تواند اقدام به فسخ آن نماید در نتیجه مالک باید در مورد قرار داد هر چه زودتر تصمیم گیری کند.
اگر بعد از این معامله ی فضولی، معاملات بعدی ای صورت گرفته باشد تکلیف آن ها چیست؟
اگر معامله ی فضولی ای نسبت به مالی صورت گرفته باشد و پیش از اینکه در مورد رد یا قبول آن اظهار نظری توسط مالک صورت گرفته باشد، شخص طرف معامله اقدام به انجام معاملات دیگری در مورد آن مال کرده باشد، در اینجا صاحب اصلی مال اختیار دارد که هر کدام از این معاملات را که بخواهد تایید کند و هر کدام را که بخواهد رد کند. مالک هر کدام از معاملات را تنفیذ کند، تمام معاملات قبل از آن معامله، باطل و تمام معاملات بعد از آن معامله ی تنفیذ شده، صحیح خواهد بود.
۰۹۱۵۲۴۴۷۰۹۰
مقالات مشابه
خرید و فروش املاک با وکالت نامه
خرید و فروش املاک با وکالت نامه مزایا و معایبی دارد که افراد بر اساس شرایط خود ممکن است این راه را برای معامله انتخاب نمایند....
تحویل مبیع برخلاف شرایط مندرج در قرارداد
در عقد بیع اگر طرفین به تعهدات خود عمل ننمایند می توان مطابق قانون، نسبت به مطالبه ی خسارت و جبران ضرر وارده اقدام نمود. اگر...
سوءاستفاده از وکالت تام الاختیار، اقدام قانونی و پیشگیری
وکالت تام الاختیار نوعی از وکالت می باشد که وکیل برای امور مشخص شده نیاز به اجازه ی موکل ندارد و راسا می تواند اقدام نماید....
۰ دیدگاه ثبت شده است.
دیدگاهتان را بنویسید