نحوه تنظیم قرارداد و نکات ضروری که باید بدانید
۴ آبان, ۱۴۰۱ قراردادها 1 مدت زمان مطالعه: 23 دقیقهدر این مطلب می خواهیم به توضیح کامل شرایط و نکاتی که باید در نوشتن و انعقاد قراردادها رعایت کنید تا یک قرارداد عالی و بدون نقص داشته باشید بپردازیم. نوشتن هر قراردادی نکات ضروری و مشابهی دارد. نیازی نیست صرفا با یک نوع قرارداد اشنایی داشته اگر با فهامی کلی اشنایی داشته باشید خود به تنهایی میتوانید یک قرارداد را تنظیم کنید. در ادامه ی مطلب راهنمایی جامعی در خصوص تنظیم قراردادهای مشارکت، پیمانکاری، سرمایه گذاری، شرکتی و… خواهیم داشت.
فهرست مطالب
پیشگفتار
اگر شخصی عادی و یا مدیر و یا نماینده یک شرکت هستید و قراردادی را میخواهید تنظیم کنید لازم است خاطر نشان کنیم مفاد لازم در تنظیم قراردادها کاملا متفاوت است و مبنای مشخصی ندارد. لذا هردو طرف قرارداد هرگونه توافقی که لازم باشد با درنظر گرفتن قوانین امری میتوانند در قرارداد بیان کنند .
قرارداد جنبه های مختلفی دارد و برای تنظیم یک قرارداد مناسب و حرفه ای باید تمام ابعاد آن در نظر گرفته شود، از قبیل جنبه های حقوقی، مالی، بازرگانی و فنی. لذا با توجه به وسعت ابعاد قرارداد لازم است تا در هر چهار حوزه نام برده متخصص آن به کمک شما بیاید. به عنوان مثال در صورت خرید یک کالای خارجی لازم است کارشناس فنی کیفیت آن را با شرکت ارائه دهنده بررسی، کارشناس بازرگانی امور خرید و بازرگانی را بررسی کرده و کارشناس مالی امور مربوط به نقل و انتقال و جزئیات مالی آن را بررسی نماید.
در این میان مسائلی چون ضمانت اجرای تعهدات، اثر فورس ماژور در قرارداد، قانون حاکم یا مرجع حل و فصل اختلافات احتمالی تعیین شود که جنبه حقوقی دارد. البته واقعیت این است که این چهار مورد علارغم تفاوت با هم مرتبط بوده و مستقل از هم قابل بررسی نیستند و تمام بندهای قرارداد اصولاً بار حقوقی دارند. بنابراین نیاز است که هر یک از متخصصین حوزه یاد شده حداقل اطلاعات ضروری از حوزه های مرتبط هم جهت تنظیم قرارداد داشته باشند.
پیش از تنظیم قرارداد
پیش از تنظیم قرارداد باید چالش های احتمالی که ممکن است در آینده ایجاد شود شناسایی شده و سپس برای چالش های اخیر راهکارهای مناسبی در قرارداد پیش بینی گردد . به عبارت دیگر اولین قدم در تنظیم قرارداد شناسایی چالش ها و ارائه راهکار است. برخی از این چالش ها خاص و برخی دیگر عمومیت بیشتری برخوردار هستند.پیش از تنظیم قرارداد باید طرف قرارداد اعتبار سنجی شود، که چقدر می خواند و می تواند قراردادی را اجرا کند برای سنجش این موضوع می توانند عملکرد وی را در گذشته بررسی کرده و یا در مقیاس کوچکتری با وی همکاری کنید اعتبارسنجی مقدم بر تعیین محتوای قرارداد بوده و گرفتن وسایل و تضامین اصولاً جای اعتبارسنجی را نمی گیرد.
مکتوب سازی توافقات قبل از عقد قرارداد
بهتر است طرفین قرار توافقات خود را مکتوب کنند. نوشتن و مکتوب کردن فواید متعددی دارد، از جمله اینکه بیانگر میزان جدیت اشخاص در اجرای تعهدات است. گاه از سوء تفاهم ها جلوگیری می کند گاه مانع فراموشی توافق است و همچنین بهترین دلیل برای اثبات واقعیت است. به همین دلیل گفته می شود “نوشته بهترین شاهد” است.
نوشته عادی و رسمی چیست
نوشته در تنظیم قرارداد اصولاً لزومی ندارد که رسمی باشد بلکه نوشته عادی هم معتبر است. البته سند رسمی امتیازاتی دارد که سند عادی فاقد آن است. همچنین اصولاً لزومی ندارد که سند کاغذی باشد بلکه سند الکترونیکی هم معتبر است، مانند پیامک. گاه گرفتن نوشته با توجه به ملاحظات عملی دشوار است مانند اینکه مدیرعامل به کارمند خویش دستور شفاهی دهد که به جای وی سندی را امضا کند در این موارد بهتر است کارمند برای ایجاد دلیل موضوع را کتباً از وی استعلام کند مانند اینکه در قالب نامه یا پیامکی از او سوال کند که منظور از امضای سند فلان سند خاص است؟
قرارداد شفاهی چیست
اگرچه نوشتن قرارداد موجب کاهش اختلافات و دعاوی می شود و به اهمیت آن تاکید شده است ولی قراردادهای شفاهی هم اصولا معتبر بوده و در صورت اثبات، منشا اثر هستند. اگرچه اثبات آنها گاه دشوار است. از مهم ترین متون قانونی که صراحتا بر اعتبار قرارداد شفاهی تاکید نموده است ، ماده ۷ قانون کار است. مطابق ماده اخیر :” یک قرارداد کار ممکن است کتبی و شفاهی باشد “. بنابراین اگر کارفرما و کارگر خویش قرار داد منعقد نکنند ولی کارمند بتواند به استناد سایر ادله رابطه کارگری و کارفرمایی را اثبات کند، از تمام مزایای قانونی برخوردار خواهد شد. بنابراین فقدان قرارداد کتبی به منزله فقدان قرارداد نیست.
با توجه به هدف از انعقاد عقد و صلاحیت و ویژگی های طرف قرارداد و همچنین آثار قانونی هر یک از عقود معین باید قالب قانونی مناسبی برای توافقات انتخاب شود. اگرچه طرفین در انتخاب قالب و تنظیم قرارداد اصولا آزاد هستند ولی پس از انتخاب قالب قانونی احکام خاصی بر رابطه آنها بار می شود که ممکن است یکی از طرفین یا هر دو از آن آگاه باشد.
قالب قراردادها چند بخش دارد ؟
قرارداد از سه بخش اصلی تشکیل شده است.
- طرفین قرارداد
- موضوع قرارداد
- روابط حقوقی قرارداد
۱-طرفین قرارداد:
طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی یک قرارداد شامل یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر می باشد. حال طرف قرارداد می تواند شخص حقوقی و یا حقیقی باشند. طرفین قرارداد می توانند نماینده و یا وکیل شخص دیگری باشند. در این شرایط حتما باید آثار حقوقی آن بررسی گردد تا در آینده مشکلی ایجاد نگردد.
۲- موضوع قرارداد:
موضوع قرارداد باید به صورت شفاف و تفکیک شده مطرح شود. اگر شامل چند قسمت می باشد در چند بند به صورت جداگانه و کامل توضیح داده شود. این کار باعث می شود تا در آثار حقوقی بدون ذکر محتوای موضوع قرارداد، مستقیم به آن بند اشاره گردد.
۳- روابط حقوقی قرارداد:
مهمترین قسمت یک قرارداد روابط حقوقی آن باشد. معمولا ابهامات و جزئیات مهم در این قسمت نوشته می شود. روابط حقوقی شامل تعهدات طرفین، مدت قرارداد، مبالغ، تضمینات، شرایط فسخ، فورس ماژور و … می باشد. این شرایط با توجه به نوع قرارداد و توافقات بین طرفین تعیین می گردد.
بهتر است اصل شفاف سازی در یک قرارداد محقق شود. یعنی طرفین جزئیات یک توافق را تا انتهای قرارداد بررسی و شفاف کنند تا در صورتی که نیاز به تعریف مفاد آن می باشد در قرارداد قید شود. اصل آزادی قرارداد میگوید طرفین قرارداد در معامله ازاد هستند و هر توافقی میتوانند داشته باشند.
” ماده ۱۰ قانون مدنی:
قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نمودهاند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.”
تعیین محتوای قرارداد
تعیین محتوای قرارداد اصولا در اختیار طرفین است. مانند اینکه مالک، خانه خویش را به چه قیمتی بفروشد، نقدی و اقساطی، خسارت تاخیر وقت بگذارد یا خیر، تمام تابع اراده طرفین قرارداد است و تنظیم کننده سند باید اراده طرفین را در سند بنویسد. و اینکه در سند چاپی پیش فرض دیگری ذکر شده باشد به عنوان مثال ممکن است در مبایعه نامه چاپی ذکر شده باشد که برگشت خوردن چک های خریدار تاثیری در معامله ندارد. در مورد اخیر فروشنده و خریدار می تواند توافق کنند که بند اخیر حذف شده و به جای آن نوشته شود که در صورت برگشت خوردن چک خریدار و فروشنده حق فسخ قرارداد را دارد .همچنین ممکن است که در قرارداد چاپی شرطی را اضافه نمود. مانند اینکه فروشنده بر خریدار شرط کند که تا تمام بهای معاملات را نپرداخته است حق فروش و انتقال ملک را نداشته باشد.
سلسله مراتب قواعد حقوقی در رابطه با تنظیم قراردادها
قوانین حاکم بر قراردادها بر دو قسم است. قوانین امری و تکمیلی. قوانین امری قوانینی هستند که چارچوب و قلمرو آزادی طرفین عقد را تعیین می کند و به نوعی خط قرمز و حاکمیت هستند و به همین دلیل طرفین نمی تواند خلاف آن توافق کنند. به عنوان مثال قانون کار در جهت حمایت از کارگر حداقل حقوق و مزایا برای وی در نظر گرفته و هر گونه توافق کمتر از حقوق اخیر و باطل می داند.
در مقابل قوانین تکمیلی قانونی است که طرفین قرارداد می تواند آن را تغییر داده و خلاف آن توافق کنند البته در صورت سکوت طرفین و عدم ذکر مطلبی در قرارداد، قانون اخیر خلاء قرارداد را تکمیل خواهد کرد. به عنوان مثال اگر در قرارداد ذکر نشود که برگشت خوردن چک خریدار ، به فروشنده حق فسخ می دهد یا نمی دهد، اصل بر این است که فروشنده حق فسخ ندارد و این مسئله در ماده ماده ۴۵۷ قانون مدنی آمده است.
۱ – در صورت وجود قانون آمره همان ملاک است. ماده ۹۷۵ قانون مدنی.
۲ – در صورت فقدان آن، توافق طرفین ملاک است. ماده ۱۰ قانون مدنی.
۳ – در صورت سکوت قرارداد عرف حاکم است. مواد ۲۲۰ و ۲۲۵ قانون مدنی.
۴ – در صورت نبود عرف خاصی، قانون تکمیلی اعمال خواهد شد. ماده ۲۲۰ قانون مدنی.
۵ – در صورت نبود هیچ یک از منابع اخیر قاضی باید بر اساس اصول کلی حقوقی و نظریات علمای برجسته حقوق حکم قضیه را استنباط نموده و دعوا را فیصله دهد. اصل ۱۶۷ قانون اساسی.
در صورت امکان جهت تنظیم قرارداد بهتر است پیش از مذاکرات اطلاعات لازم جمع آوری شود تا در جلسه مذاکره نسبت به پیشنهاد های احتمالی طرف مقابل واکنش مناسبی داشته باشیم. علاوه بر این لازم است در مذاکرات گزینه ها و جایگزین های متعدد داشته باشیم. همچنین پس از جمع آوری اطلاعات لازم جهت تنظیم قرارداد بهتر است پیش نویسی از قرارداد تهیه کرده و در جلسه حضوری جهت انعقاد عقد با پیش نویس حاضر شویم.
- اسقاط کافّه خیارات به چه معناست؟
- نکات مهم در تنظیم قرارداد با وکیل
- انواع عقد و فرق قرارداد ، توافق و تفاهم
شکل ظاهری پیش نویس قرارداد و عناوین مواد آن
- ماده ۱ : طرفین قرارداد
- ماده ۲ : موضوع قرارداد
- ماده ۳ : مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت آن
- ماده ۴ : مشخصات کالا و نحوه تصویب آن
- ماده ۵ : تعهدات طرف اول
- ماده ۶ : در حالات طرف دوم
- ماده ۷ : فرس ماژور
- ماده ۸ : شرایط متفرقه
- ماده ۹ : ضمانت اجرا ها
- ماده ۱۰: آثار پس از انحلال قرارداد
- ماده ۱۱: اقامتگاه و شیوه ابلاغ
- ماده ۱۲: حل و فصل اختلافات
- ماده ۱۳: ضمایم و پیوست ها
- ماده ۱۴: تعداد نسخه ها و امضای قرارداد .
۱۲ نکته ضروری در تنظیم انواع قراردادها
۱. طرف قرارداد کیست؟
گاه بر اساس اعتبار شخصی نظیر مذاکره کننده یا نماینده، وارد قرارداد با شخص دیگری میشویم. به تصور اینکه آن شخص مذاکره کننده طرف حساب ما است. در حالی که به لحاظ حقوقی تعهدی ندارد.
به عنوان مثال: اگر شرکت شما کالایی می خرد اصولاً شرکت مسئول هست و سهامداران و یا مدیران و مسئولیت ندارند و فروشنده تنها میتواند علیه شرکت طرح دعوا کرده و صرفاً اموال متعلق به شرکت را توقیف کند. بنابراین اگر ساختمان شرکت متعلق به سهامداران است و شرکت صرفاً مستاجر محسوب میشود ملک اخیر بابت بدهی شرکت قابل توقیف نیست. راه حل چالش اخیر درج شرط تضامنی در قرارداد است. به این معنا که مدیریت و سهامداران عمده با امضای قرارداد کلیه تعهدات و مسئولیت های خریدار شرکت را به نحوی تضامنی، ضمانت کند. در این صورت فروشنده میتواند بابت کلیه مطالبات خود به هر یک از خریدار یا ضامنها مراجعه کنند.
قرارداد با طرف حقوقی
گاهی طرف قرارداد از عناوین ثبت شده یا ثبت نشده ای استفاده می کند. اینکار موجب گمراهی طرف مقابل به ماهیت وی می شود. به عنوان مثال مشخص نیست آژانس مسافرتی آسمان شخص حقیقی است یا حقوقی. بنابراین لازم است به نحوی شفاف در این خصوص تعیین تکلیف شود. توضیح آنکه طرف قرارداد یا شخص حقیقی یا حقوقی استعلام بگیرید.
اگر شخص حقوقی است باید شناسه ملی داشته و در قرارداد درج شود. (برای بررسی امر اخیر میتوان از سایت www.silence.ir کمک گرفت.) در غیر این صورت طرف قرارداد شخص حقیقی بوده و باید کد ملی وی در قرارداد درج شود. حقیقی یا حقوقی بودن طرف قرارداد به لحاظ حقوقی و مالی منشاء اثر است بنابراین باید به ماهیت حقیقی یا حقوقی طرف قرارداد توجه نمود.
به اصل یا نماینده بودن طرف قرارداد توجه کنید زیرا اگر طرف قرارداد اصیل باشد احراز هویت او کافیست! ولی در زمانی که امضا کننده قرارداد نماینده است علاوه بر بررسی هویت و سمت، اختیار نماینده احراز گردد. چرا که فقدان سمت امضا کننده اصولاً مساوی با بی اعتباری قرارداد امضا شده است. لازم است که موضوع به ترتیب بررسی شود.
- اول اصالت مستندات نمایندگی یعنی مدارک ارائه شده جعلی نباشد. (برای اینکار در وکالتنامه رسمی تنظیمی در ایران به سایت www.ssaa.ir مراجعه کنید. در خصوص وکالتنامههای تنظیمی در خارج از ایران به سایت www.tak.mfa.ir مراجعه کنید.)
- دوم بقای اعتبار نمایندگی. یعنی به عنوان مثال: نمایندگی به دلایلی نظیر، اتمام مدت یا عزل یا فوت موکل از بین نرفته باشد.
- سوم بررسی حدود نمایندگی.
۲. تعدد افراد طرف قرار داد
به تعدد اطراف قرارداد توجه کنید زیرا تعدد افراد قرارداد مساوی با سرشکن شدن حقوق و تعهدات است!
به عنوان مثال اگر خریداران دو نفر باشند فروشنده نمیتواند کل بهای معامله را از یکی از آنها مطالبه کند زیرا تعهد خریداران مشترک است. مگر این که فروشنده در قرارداد علیه خریداران شرط مسئولیت تضامنی کند.
۳. محدودیت های طرف مقابل چیست؟
به محدودیت های طرف قرارداد یا مورد معامله دقت کنید. توضیح آن که برخی اشخاص از انجام معامله ممنوع و معامله با آنها محدود شده است
به عنوان مثال معامله کارمند دولت با دولت باطل است یا فروش اموال شرکت سهامی در حال تسویه به مدیران آن شرکت باطل است. امکان واگذاری حقوق و تکالیف در قرارداد را بررسی کنید و توجه داشته باشید که اصولاً هر صاحب حق می تواند حقش را به دیگری واگذار کند و در نتیجه شما را با مشکل مواجه کند. بنابراین در بسیاری اوقات بهتر است حق واگذاری حقوق و تکالیف ناشی از قرارداد را از طرف مقابل سلب کنیم.
۴. قرارداد را شفاف بنویسید .
قرارداد خود را شفاف بنویسید به نحوی که جایی برای ابهام و تفسیر نداشته باشد. در همین راستا از نوشتن واژگان و عبارت هایی که قابل اندازه گیری و سنجش نیستند خودداری کنید.
مانند در اسرع وقت، در اولین فرصت ممکن، با کیفیت عالی، درجه یک. همچنین پیشنهاد می شود در خصوص زمان تعهد غایت و انتهای تعهد با تاریخ مشخص شود و به عنوان مثال به جای استفاده از عبارت مبهم ۶۰ روز کاری بنویسید: حداکثر مدت تعهد تا پایان مرداد ماه سال ۱۳۹۹.
مدت قرارداد با مدت اجرای تعهدات ناشی از قرارداد دوم مفهوم جداگانه است که گاه به اشتباه به جای یکدیگر به کار گرفته می شود. منظور از مدت قرارداد مدتی است که پس از اتمام آن دیگر قرار دارد از بین می رود. مانند تعیین مدت در عقد اجاره و وکالت. بنابراین چنانچه مدت وکالت ۶ ماه شود به محض اتمام مدت عقد وکالت خاتمه یافته وکیل دیگر سمتی ندارد. اما منظور از مدت اجرای تعهدات ، مدتی است که متعهد فرصت دارد، تعهد را در آن بازه زمانی انجام دهد و در صورت عدم انجام تعهد مرتکب تخلف شده و اصولاً طلبکار می تواند علاوه بر الزام متعهد به اجرای تعهد، خسارت تاخیر نیز مطالبه نماید.
۵. جدول زمان بندی تفصیلی چیست؟
از دیگر موارد مهم در نحوه تنظیم قرارداد این است که در قراردادهای بلند مدت به تعیین یک مهلت کلی اکتفا نکنید. برای متعهد یک جدول زمانبندی تفصیلی نیز در نظر بگیرید. به عنوان مثال: اگر یک پروژه تحقیقاتی ۲ سال به طول می انجامد در قرارداد تعهدات پژوهشگر را به اجزای کوچکتر تقسیم کرده و برای هر مرحله یک بازه زمانی و ضمانت اجرا در نظر بگیرید.
۶. به نوسانات ارزی توجه کنید.
اگر مجری یا پیمانکار هستید، در قراردادهای بلندمدت یا ارزی، بندی در خصوص نوسانات پولی در نظر بگیرید تا بتوانید بر اساس تورم یا تغییر نرخ ارز قیمت قرارداد را تعدیل کنید. زیرا اصل بر این است که قیمت قرارداد ثابت بوده و تغییر آن نیاز به توافق طرفین دارد.
۷. اصالت مستندات را بررسی کنید.
برخی از عبارتهای قرارداد نیاز به ارائه مستند دارد تا آن را اثبات نماید.
. به عنوان مثال، اگر شخصی مدعی داشتن اختراع است و برگه اختراع خود را ارائه دهد در چنین مواردی بهتر است اصالت سند مزبور از طریق سایت های مربوطه استعلام شده و پس از اخذ رونوشت آن را به امضای ارائه دهنده رسانده و پیوست قرارداد نمایید. پیش از امضای قرارداد باید مستندات بررسی شوند. پس از امضا و پیدایش تبعات حقوقی آن چنانچه فرصت بررسی وجود ندارد تحت شرایطی می توانید قرارداد را منعقد کرد. ولی لازم الاجرا شدن تمام یا بخشی از آن را منوط به ارائه مدارک و مستندات لازمه نمایید.
۸. مفهوم حروف اختصاری در قرارداد را بدانید.
در صورتی که در متن قرارداد از حروف اختصاری استفاده شده است یا به سند دیگری اجرا شده است لازم است تا پیش از اطلاع کامل از مفهوم حروف اختصاری و مفاد سند ارجاع شده قرارداد را امضا نکنید.
۹. ضمانت اجراهای قوی.
تعیین ضمانت اجراهای قوی در قرارداد می تواند مانع نقض تعهد از سوی متعهد شود.
مثل اجاره بهای ماهانه در قرارداد اجاره توصیه می شود که در قرارداد ذکر گردد، که در صورت عدم پرداخت یکی از اقساط توسط متعهد، کلیه اقساط حال شده و یکجا قابل مطالبه است. تعیین وجه التزام یعنی تعیین خسارت معین و مقطوع هم در قرارداد بسیار مفید است. زیرا اولا نیازی نیست که طلبکار ورود خسارت به خود را اثبات نماید و ورود این خسارت مفروض تلقی می شود ولو خسارت واقعی کمتر یا بیشتر باشد ثانیا برای تعیین خسارت به کارشناس ارجا داده نمیشود و نتیجه این فرایند دادرسی کوتاه تر می شود.
۱۰. مراقب رشوه روانی باشید.
مراقب رشوه روانی باشید. گاه در متن قرارداد شرطی نوشته می شود که ظاهراً به نفع ماست ولی در واقع متضمن امتیازی برای ما نبوده و یا برعکس به زیان ما است .
به عنوان مثال اگر در قسمت تعهدات فروشنده ذکر شود که چنانچه کالا پس از فروش و پیش از تسلیم تلف شود تلف به عهده فروشنده است! اگرچه شرط تأخیر به نفع خریدار است اما امتیاز اخیر در ماده ۳۸۷ قانون مدنی نیز مطرح شده است. عدم ذکر شرط اخیر هیچ تفاوتی با ذکر آن ندارد.
حال فرض کنید فروشنده چنین بنویسد:”در صورتی که کالا بعد از معامله و پیش از تسلیم بر اثر تقصیر فروشنده طلب شود طلب بر عهده فروشنده است.” شرط اخیر نه تنها نفعی برای خریدار ندارد بلکه ممکن است به ضرر وی تفسیر شود. از مفهوم مخالف آن استنباط میشود که در صورت تلف کالا بدون تقصیر فروشنده، طلا از کیسه خریدار میرود!
۱۱. ادعاها را مدیریت کنید.
برای طرح ادعا علیه خود زمان و شرایط تعیین کنید و به این نحو ادعاها را مدیریت کنید.
به عنوان مثال اگر شما مجری یک طرح پژوهشی هستید. در تنظیم قرارداد ذکر کنید که در صورت وجود هرگونه نقص در طرح کارفرما متعهد است حداکثر ظرف ۱۰ روز نواقص را به صورت مکتوب به موجب ابلاغ کند. در غیر اینصورت عدم اعلام کتبی نواقص به منزله رضایت کامل و تایید عملکرد مجری بوده و ادعای متعارض بعدی موجد حقی برای کارفرما نخواهد بود.
۱۲. تعیین داور اختلافات در تنظیم قرارداد
در صورتی که می خواهید اختلافات خود را از طریق داوری حل و فصل کنید حتماً داور را پیش از بروز اختلاف به نحو دقیق تعیین کنید.
مثلا بنویسید داور جناب آقای علی اکبر نوری به کد ملی فلان و امضای داور را در زیر قرارداد اخذ نمایید یا به نهاد داوری نظیر مرکز داوری اتاق بازرگانی ارجاع دهید و از نوشتن عبارت “داور مرضی الطرفین” جداً بپرهیزید. گاه در قرارداد ذکر می شود که در صورت بروز اختلاف طرف اول به داوری و در صورت عدم حل اختلاف به دادگستری مراجعه خواهند کرد.
عبارت اخیر مبهم و دردسر ساز است. زیرا مشخص نیست که اگر طرفین به داوری مراجعه می کنند و داور رای صادر می کند چرا طرفین می توانند به دادگستری مراجعه کنند. در صورتی که پست سازمانی داور در قرارداد ذکر شود باید مشخص نمود که منظور از داور شخصی که نام اون ذکر میشود، یا شخصی که در آن زمان آن پست سازمانی را بر عهده دارد. در صورتی که هیچ بند در قرارداد در خصوص حل و فصل اختلافات ذکر نشود اختلاف در صلاحیت عام مراجع دادگستری است و نیاز به تصریح این موضوع در قرارداد نیست. بنابراین ذکر این عبارت در قراردادهای داخلی که “در صورت بروز اختلاف دادگاه جمهوری اسلامی ایران صالح هستند” قالبا عبارت زائدی است و حتی در برخی موارد نادر ممکن است دردسر ساز نیز باشد.
نکات تکمیلی تنظیم قرارداد
- اگرچه معمولاً درقراردادها محل انعقاد قرارداد ذکر میشود، ولی ذکر آن آثار عملی دارد که می تواند برای یکی از طرفین مفید باشد.
- پیش از امضای قرارداد یکبار آن را بادقت و حوصله بخوانید، تعدد رفت و برگشت قرارداد احتمال بروز اشتباه را زیاد میکند.
- گاه در قرارداد بندی انجام می شود که در نسخه نهایی حذف شده یا شماره آن تغییر کرده است!.همچنین ممکن است متاسفانه در لحظه آخر پرینت نهایی نسخه قرارداد،بصورت متقلبانهای مطلبی از قرارداد حذف یا به آن الحاق شود.
- برای معتبر تلقی شدن قراردادی کافی است که به تایید طرفین برسد که معمولاً تایید با امضا صورت می گیرد. البته ممکن است این تایید با اثر انگشت و مهر ابراز شود و یا برای محکم کاری و جلوگیری از انکار احتمالی متعهد، امضا و اثر انگشت، هردو گرفته شود.
- امضا نشدن قرارداد عادی توسط شاهد آن را بیاعتبار نمیکند، ولی بهتر است باشد تا درصورت بروز اختلاف شاهد حقیقت رابیان نماید.
- کسی که قرارداد را امضا می کند باید مالک یا از جانب مالک سمت داشته باشد. در اشخاص حقوقی علاوه بر امضای قرارداد توسط صاحبان امضای مجاز مهر شرکت نیز باید زده شود.
- تمام صفحات باید امضا شود نه فقط صفحه آخر. همچین ضمائم و پیوست ها باید امضا شود آن هم توسط صاحبان امضای مجاز.
- در صورتی که مدرکی را از طرف مقابل دریافت می کنید بهتر از آن را امضا شده تحویل بگیرید تا مشخص شود چه شخصیتی سند را در اختیار شما قرار داده است. گاه مستند ارائه شده جعلی از کار در می آید که برای اثبات این امر که سند جعلی توسط شما ساخته نشده است.
- امضای تحویل دهنده سند میتواند برای شما راهگشا باشد. در هنگام امضا، امضای شما بهتر است خط آخر نوشته را در بر بگیرد به عبارت دیگر بین امضا و آخرین خط فاصله نیندازید تا بعداً عبارتی به آن الحاق نشود.
- از هر نوشته دو نسخه تهیه و حداقل یک نسخه را نزد خود نگه دارید.
- از امضای تمام نسخهها و ارسال آنها برای طرف مقابل بپرهیزید، زیرا سرنوشت قرارداد را یک جانبه در اختیار او قرار میدهید.
- اصل یا کپی بودن یک نوشته بستگی به امضای آن دارد. بنابراین اگر فرصت تنظیم صورتجلسه در دو نسخه وجود ندارد و از یک نوشته کپی گرفته می شود مجدداً باید آن ورقه کپی توسط طرفین امضا شود. بنابراین برای اصل بودن سند نیاز است که امضای آن اصل باشد ولو نوشته های آن کپی باشد.
- باید توجه داشت که مفاد قرارداد مطابق نظم عمومی باشد . همچنین خلاف قواعد آمره نباشد.
- طرفین یک قرارداد باید اهلیت داشته باشند یعنی عاقل بالغ و رشید باشند.
- در قراردادها حتما تاریخ و در صورت وجود دفتر شماره قرارداد قید شود. این اعداد در شرایط خاص به شدت به درد شما خواهد خورد.
- قرارداد را شفاف و صریح بنویسید. از به کار بردن کلمات مبهم که تفاسیر مختلفی می توان از آن داشت بپرهیزید.
- از مطرح کردن مواردی که لزومی ندارد اجتناب کنید. هرچه قرارداد مختصر و کوتاه تر باشد تفهیم آن راحت تر است. معمولا قراردادهایی که دارای مفاد بسیار پیچیده و غیر ضروری می باشند، شما را از اصل موضوع دور کرده و به حاشیه می کشانند.
- ضمانت اجرا بررسی و قید گردد. در صورتی که قراردادی بدون ضمانت اجرا باشد تعیین نمودن تعهد بین طرفین، کار تقریبا بیهوده ای خواهد بود. با استفاده از ترفند علت و معلول، تعهدات را بررسی کنید و در نهایت از خود بپرسید که اگر این کار از طرف مقابل انجام نگردد چه می شود؟ با این کار تعهدات و ضمانت آن برای شما شفاف می گردد. به عنوان مثال در قرارداد های ملکی که معمولا ثمن معامله در دو تا ۳ مرحله پرداخت می گردد اگر خریدار پس از تصاحب ملک بدهی خود را پرداخت نکند چه خسارتی باید بدهد؟ این مورد عامل بسیاری از دعاوی قراردادهای ملکی می باشد و علت آن تورم سالیانه است. طبق قانون اگر شرایط فسخ تعیین نگردد، خریدار شامل پرداخت خسارت تاخیر می گردد. که در هر صورت (معمولا) فروشنده متضرر می گردد.
- تعداد بند و صفحات و مواد را، به درستی قید کنید. همچنین تمام صفحات را طرفین امضا کنند.
- با توجه به اهمیت قرارداد دو نفر شاهد عاقل و بالغ را تفهیم کرده و قرارداد را امضا کنند.
- حتما به تعداد طرفین نسخه های مختلف تهیه گردد. قراردادی که از آن یک نسخه موجود باشد بی معنی و یکطرفه است.
- توجه به سمت و اختیارات طرف قرارداد ضروری می باشد. این موضوع در قراردادهای شرکتی و با شخص حقوقی به شدت حائز اهمیت است. در قراردادهای این چنینی اختیارات فرد را به عنوان وکیل، مدیر عامل و یا رئیس هیئت مدیره استعلام و بررسی کنید.
ما در قرارداد نمی توانیم برای اشخاص ثالث تعهد ایجاد کنیم یا حق آنها را ثابت کنیم.
بسیار بسیار عالی و سپاس از جامعیت و کامل بودن مطالب . خدا قوت پاینده و سلامت و همواره موفق و سربلند باشید