مطالب حقوقی انواع عقد و نکات ضروری تنظیم قرارداد

انواع عقد و نکات ضروری تنظیم قرارداد

توسط: محمد میری ۱ تیر, ۱۴۰۱ 0 مدت زمان مطالعه: 7 دقیقه

به این مطلب امتیاز دهید

فهرست مطالب

انواع قرارداد
عقد یعنی چه؟
فرق قرارداد ، توافق و تفاهم در چیست؟
قالب قراردادها چند بخش دارد؟
نکات ضروری تنظیم قرارداد

چند نوع عقد و قرارداد وجود دارد (انواع قرارداد)؟
برای انعقاد یک قرارداد خوب رعایت چه نکاتی لازم است؟

با توجه به افزایش تعاملات مالی و غیرمالی بین افراد در جامعه نیاز به آشنایی با امور حقوقی مرتبط با قراردادها روز به روز بیشتر احساس می شود. بدیهی است آشنایی با این موارد نقش به سزایی در امنیت کاری و روانی افراد جامعه خواهد داشت. در این متن در رابطه با انواع قرارداد و فرق ان با توافق نامه و تفاهم نامه توضیح خواهیم داد.

انواع قرارداد

در نظر بگیرید افراد جامعه همواره در حال توافق بین هم هستند اینکه در محلی کار کنیم و در قبال آن وجهی دریافت کنیم و یا جنسی را به فردی بفروشیم و یا حتی کالا و خدمتی را تبادل کنیم، قرارداد کاری منعقد کنیم و … همگی نوعی توافق محسوب می شوند.

در این متن سعی شده است تا با زبان عامیانه و گویا و به دور از اصطلاحات پیچیده حقوقی در رابطه با یک توافق و قرار بین دو طرف صحبت کنیم.

عقد یعنی چه؟

عقد در زبان شرعی، به معنای قرارداد و پیمان بستن می‌باشد. عقد با عهد فرق دارد. در عقد دو طرف قطعا بر هم تعهداتی دارند. همچنین در عقد در نهایت آثار اقتصادی مطرح است. اما در عهد می تواند یک طرف و آثار غیراقتصادی موجود باشد.

در قانون مدنی عقود به دو گروه کلی عقد معین و عقد غیرمعین تقسیم می شوند .

عقد معین به نوعی عقد گفته می شود که چهارچوب آن مشخص و معمول بوده و دارای عنوانی می باشد که همگی در قانون آمده است. مثل اجاره ، نکاح و …
عقد نامعین که به آن قرارداد نیز می گوییم، به عقدی گفته می شود که قالب و چهارچوب مشخصی ندارد و در عقد معین جای نمی گیرد. مفاد این نوع قرارداد در قانون ذکر نشده و با توافق طرفین شرایط و احکام آن تعیین می گردد، مثل یکسری قراردادهای پیمانکاری و …

عقود به گروه های دیگر مانند لازم و جائز، معوض و غیر معوض، عهدی و تملیکی نیز تقسیم می گردند.

” ماده ۱۸۳ قانون مدنی:

عقد عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری نمایند و مورد قبول آنها باشد.”

بنابراین هر توافقی که بین افراد به وجود آید و بر اساس آن توافق، افراد متعهد گردند که کاری را انجام دهند ،قرارداد شکل خواهد گرفت.

فرق قرارداد ، توافق و تفاهم در چیست؟

اگر ترتیب یک عقد و تعهد فی مابین طرفین را مشخص کنیم ابتدا تفاهم نامه سپس توافق نامه و در نهایت قرارداد تنظیم می گردد.

تفاهم نامه در نتیجه مذاکرات تنظیم می شود و نشان می‌دهد که طرفین بر روی موضوعات معینی توافق کرده و تلاش دارند تا قرارداد را به پیش ببرند. در واقع نوعی پیش نویس قرارداد و یا صورتجلسه مذاکرات می باشد . نکته حائز اهمیتی که باید دانست این است که تفاهم نامه الزام آور نیست . یعنی با یک تفاهم نامه نمی توانید فرد را به طور قانونی الزام به اجرای تعهداتش کنید. تفاهم نامه در واقع جهت تعیین چهارچوب توافقات استفاده می شود.
توافق نامه سندی مکتوب از روابط مشترک طرفین در جهت توافق یک موضوع خاص می باشد و شرایط و جزئیات توافق طرفین را مشخص می‌ کند. توافق‌ نامه‌ به عنوان یک سند قانونی الزام آور می باشد. اما رسمیت آن از یک قرارداد کمتر است.

بهترین حالت عقد نامعین، قرارداد می باشد. در واقع یک قرارداد نشان دهنده اراده طرفین برای یک اثر حقوقی همراه با پذیرش تعهدات و مسئولیت ‌ها می باشد. پس از امضای یک قرارداد شرایط و مفاد آن برای طرفین الزام آور می شود. نقض شرط و بند قرارداد نه تنها ضمانت ‌آور است بلکه از اعتبار و حمایت قانونی برخوردار می باشد.

قرارداد به طور کل به دو صورت است :

قرارداد کتبی
قراداد شفاهی

⊗ هر گونه توافق شفاهی هم الزام آور است اما اثبات آن کمی دشوار. لذا توصیه می گردد جهت هرگونه قراری ان را مکتوب کنید.

قالب قراردادها چند بخش دارد؟

قرارداد از سه بخش اصلی تشکیل شده است.

طرفین قرارداد
موضوع قرارداد
روابط حقوقی قرارداد

۱-طرفین قرارداد:

طبق ماده ۱۸۳ قانون مدنی یک قرارداد شامل یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر می باشد. حال طرف قرارداد می تواند شخص حقوقی و یا حقیقی باشند. طرفین قرارداد می توانند نماینده و یا وکیل شخص دیگری باشند. در این شرایط حتما باید آثار حقوقی آن بررسی گردد تا در آینده مشکلی ایجاد نگردد.

۲- موضوع قرارداد:

موضوع قرارداد باید به صورت شفاف و تفکیک شده مطرح شود. اگر شامل چند قسمت می باشد در چند بند به صورت جداگانه و کامل توضیح داده شود. این کار باعث می شود تا در آثار حقوقی بدون ذکر محتوای موضوع قرارداد، مستقیم به آن بند اشاره گردد.

۳- روابط حقوقی قرارداد:

مهمترین قسمت یک قرارداد روابط حقوقی آن باشد. معمولا ابهامات و جزئیات مهم در این قسمت نوشته می شود. روابط حقوقی شامل تعهدات طرفین، مدت قرارداد، مبالغ، تضمینات، شرایط فسخ، فورس ماژور و … می باشد. این شرایط با توجه به نوع قرارداد و توافقات بین طرفین تعیین می گردد.

بهتر است اصل شفاف سازی در یک قرارداد محقق شود. یعنی طرفین جزئیات یک توافق را تا انتهای قرارداد بررسی و شفاف کنند تا در صورتی که نیاز به تعریف مفاد آن می باشد در قرارداد قید شود. اصل آزادی قرارداد میگوید طرفین قرارداد در معامله ازاد هستند و هر توافقی میتوانند داشته باشند.

” ماده ۱۰ قانون مدنی:

قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده‌اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.”

نکات ضروری تنظیم قرارداد

باید توجه داشت که مفاد قرارداد مطابق نظم عمومی باشد . همچنین خلاف قواعد آمره نباشد.
طرفین یک قرارداد باید اهلیت داشته باشند یعنی عاقل بالغ و رشید باشند.
در قراردادها حتما تاریخ و در صورت وجود دفتر شماره قرارداد قید شود. این اعداد در شرایط خاص به شدت به درد شما خواهد خورد.
قرارداد را شفاف و صریح بنویسید. از به کار بردن کلمات مبهم که تفاسیر مختلفی می توان از آن داشت بپرهیزید.
از مطرح کردن مواردی که لزومی ندارد اجتناب کنید. هرچه قرارداد مختصر و کوتاه تر باشد تفهیم آن راحت تر است. معمولا قراردادهایی که دارای مفاد بسیار پیچیده و غیر ضروری می باشند، شما را از اصل موضوع دور کرده و به حاشیه می کشانند.
ضمانت اجرا بررسی و قید گردد. در صورتی که قراردادی بدون ضمانت اجرا باشد تعیین نمودن تعهد بین طرفین، کار تقریبا بیهوده ای خواهد بود. با استفاده از ترفند علت و معلول، تعهدات را بررسی کنید و در نهایت از خود بپرسید که اگر این کار از طرف مقابل انجام نگردد چه می شود؟ با این کار تعهدات و ضمانت آن برای شما شفاف می گردد. به عنوان مثال در قرارداد های ملکی که معمولا ثمن معامله در دو تا ۳ مرحله پرداخت می گردد اگر خریدار پس از تصاحب ملک بدهی خود را پرداخت نکند چه خسارتی باید بدهد؟ این مورد عامل بسیاری از دعاوی قراردادهای ملکی می باشد و علت آن تورم سالیانه است. طبق قانون اگر شرایط فسخ تعیین نگردد، خریدار شامل پرداخت خسارت تاخیر می گردد. که در هر صورت (معمولا) فروشنده متضرر می گردد.
تعداد بند و صفحات و مواد را، به درستی قید کنید. همچنین تمام صفحات را طرفین امضا کنند.
با توجه به اهمیت قرارداد دو نفر شاهد عاقل و بالغ را تفهیم کرده و قرارداد را امضا کنند.
حتما به تعداد طرفین نسخه های مختلف تهیه گردد. قراردادی که از آن یک نسخه موجود باشد بی معنی و یکطرفه است.
توجه به سمت و اختیارات طرف قرارداد ضروری می باشد. این موضوع در قراردادهای شرکتی و با شخص حقوقی به شدت حائز اهمیت است. در قراردادهای این چنینی اختیارات فرد را به عنوان وکیل، مدیر عامل و یا رئیس هیئت مدیره استعلام و بررسی کنید.