اعتبار امر مختومه به چه معناست؟

۱۸ دی, ۱۴۰۰ 0 مدت زمان مطالعه: 6 دقیقه
اعتبار امر مختومه
به این مطلب امتیاز دهید

هرگاه فردی احساس کند که حق از او ضایع شده است، بر اساس قانون اساسی می تواند در دادگاه اقامه دعوی نماید و این طرح دعوی، حق مسلم هر شخصی است. هنگامی که دادگاه اقدام به رسیدگی می کند، حکمی در خصوص موضوع مورد منازعه صادر می کند که این حکم ممکن است مورد قبول طرفین باشد یا خیر. در صورتیکه حکم قطعی مورد قبول هر یک از طرفین دعوی نباشد، آن ها حق ندارند مجدداً در خصوص همان موضوع در دادگاه اقامه ی دعوی کنند. زیرا برای هر موضوع حقوقی تنها یک بار امکان رسیدگی و صدور حکم قطعی و نهایی وجود دارد. بعد از صدور حکم نهایی، دیگر پرونده خاتمه پیدا می کند. در اینجا اصلاحاً می گویند پرونده اعتبار امر مختومه دارد.

مشاوره فوری با وکیل

همین حالا با وکیل دادگستری صحبت کنید

درخواست مشاوره تلفنی
 11  وکیل آنلاین

اعتبار امر مختومه چیست؟

اعتبار امر مختومه یعنی اینکه در خصوص موضوعات و دعاوی ای که مطرح می شود، تنها یکبار امکان رسیدگی تا انتها و صدور رای نهایی وجود دارد. درجایی که رای قطعی و نهایی شود، دیگر امکان اعتراض و یا طرح مجدد همان دعوی با همان موضوع وجود ندارد. مثلا شما برای رفع تصرف عدوانی در دادگاه دعوایی را مطرح می کنید. این جریان رسیدگی می شود و در نهایت حکم بدوی می گوید که تصرف آن شخص متصرف مورد قبول است ن شما. در اینجا شما می تواند بروید و نسبت به این رای در مراجع بالاتر اعتراض کنید مثلا تجدید نظر خواهی کنید، فرجام خواهی کنید و… در نهایت حکم نهایی صادر می شود و این حکم هرچه باشد دیگر قابل تغییر و اعتراض نیست. در اینجا دیگر این پرونده دارای اعتبار امر مختوم شده است. البته اگر در همان مرحله ی بدوی که حکم صادر شده است نیز بخواهید مجددا پرونده را در همان مرحله ی بدوی طرح نمایید، اینجا نیز پرونده دارای اعتبار امر مختوم شده است. زیرا یکبار در خصوص آن رسیدگی کامل صورت گرفته است در نتیجه امکان طرح مجدد دعوی وجود ندارد.

اعتبار امر مختوم یکی از ایراداتیست که می تواند ضمن دعوای اصلی توسط خوانده ی دعوی مطرح شود. در صورتی که این ایراد احراز شود، دعوایی که مجدداً مطرح شده است، رد خواهد شد.

بند ۶ ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی:

« در موارد زیر خوانده می تواند ضمن پاسخ نسبت به ماهیت دعوا ایراد کند:۶- دعوای طرح شده سابقا بین همان اشخاص یا اشخاصی که اصحاب دعوا قائم مقام آنان هستند، رسیدگی شده نسبت به آن حکم قطعی صادر شده باشد.»

در واقع این مسئله ی اعتبار امر مختوم از آن جهت مفید است که از طرح پرونده های تکراری با موضوعات تکراری جلوگیری می کند. این مسئله باعث می شود که دادگاه ها دچار بی نظمی نشوند و زیرا اگر امکان طرح مجدد دعوی وجود داشته باشد، هرکس که رای بر خلاف او صادر شود سریعامی رود مجددا همان دعوی را مطرح می کند.

اعتبار امر مختوم هم در خصوص دعاوی کیفری و هم در خصوص دعاوی حقوقی وجود دارد.


اعتبار امر مختوم در دعاوی حقوقی

در دعاوی حقوقی، زمانی که دعاویی مطرح شده باشد، دادگاه در مورد آن موضوع اقدام به صدور رای و حکم کرده باشد، در اینجا دیگر امکان شکایت نسبت به دعاوی مزبور وجود ندارد. دادگاه تنها زمانی مجددا همان دعوی و پرونده را مجددا رسیدگی می کند که دلیل و مدرک جدیدی برای طرح دعوی وجود داشته باشد. مثلا زمانی که خانم می خواهد اقدام به طلاق از طریق عسر و حرج نماید اما دادگاه ادله ی او را کافی نمی داند و این موضوع رد می شود، خانم می تواند با طرح دعوای مجدد همراه با ادله و مستندات جدید، اقدام به طرح همان دعوای طلاق از طریق عسر و حرج نماید.

مشاوره حقوقی دادیاران

اعتبار امر مختوم در دعاوی کیفری

در مورد دعاوی کیفری همانطور که می دانید، ابتدا دعوی در دادسرا مطرح می شود، پس از بررسی ادله در دادسرا، و تحقیق و تفحص در موضوع جرم، پرونده به دادگاه کیفری ارجاع داده می شود. در اینجا رایی که در دادگاه کیفری صادر می شود، تنها قابل اعتراض و تجدید نظر خواهی در مراجع بالاتر است. اما در صورتی که شخص نسبت به رای بدوی اعتراض داشته باشد، نمی تواند مجددا آن را در دادگاه کیفری به عنوان دعوایی جدید مطرح کرد.

همچنین اگر در مرحله ی دادسرا قرار منع تعقیب صادر شود، حال به هر دلیلی اعم از کافی نبودن ادله یا جرم نبودن عمل شخص، نمی توان مجددا دعوی را مطرح نمود مگر اینکه دلیل و مستندات کافی جهت احراز مجرمیت شخص پیدا شود، در اینجا می توان مجددا دعوی را اقامه نمود.


شرایط اعتبار امر مختومه چیست؟

در جایی ما نمی توانیم دعوایی را طرح نماییم و اصطلاحا می گوییم از اعتبار امر مختوم برخوردار است که یکسری شرایطی در هر دو دعوی مشترک باشد. در واقع دعوی باید به گونه ای باشد که به گوییم هر دو دعوای قبلی و جدید، یک دعوی هستند.

۱) خواهان و خوانده/شاکی و متهم در هر دو دعوی یکی باشند.(وحدت طرفین دعوی)

بطور مثال اگر شخص الف در دعوایی خواهان/ شاکی است و شخص ب در همان دعوی خوانده/ متهم است، در دعوای جدید نیز باید به همین صورت باشند و هر کدام در همان جایگاه قبلی خود حضور داشته باشند تا از اعتبار امر مختوم برخوردار شود.

۲) یکسان بودن موضوع دعاوی.(وحدت موضوع دعوی)

بطور مثال اگر شما سابقا در مورد جرم اهانت و توهین در دادگاه شکایت کرده اید و این موضوع رسیدگی شده است، نمی توانید مجددا با همین عنوان و موضوع از همان شخص شکایت کنید. اما اگر موضوع مورد دعوی عوض شود می توانید علیه این شخص دعوایی طرح کنید و شکایت کنید. مثلا از او به جرم قذف یا افترا شکایت نمایید.

۳) علت شکایت یعنی خواسته ی شما یکسان باشد.(وحدت سبب دعوی)

مثلا شما دعوایی را علیه شوهرتان مطرح کرده اید به جرم ضرب و جرح و خواهان مجازات او هستید. سپس دعوایی در دادگاه حقوقی مطرح نموده اید و خواهان طلاق از او هستید. این دو دعوی دو خواسته ی متفاوت دارند، در دعوای اول خواسته ی شما مجازات شخص است و در دعوای دوم خواسته ی شما طلاق به دلیل عسر و حرج است. هر دو این دعاوی صحیح هستند چون دو دعوای جداگانه با دو خواسته ی متفاوت اند اما در جایی که خواسته هر دو دعوی یکی باشد در اینجا با ایراد اعتبار امر مختومه مواجه خواهید شد.

مشاوره فوری با وکیل

همین حالا با وکیل دادگستری صحبت کنید

درخواست مشاوره تلفنی
 12  وکیل آنلاین

مشاوره فوری با وکیل

همین حالا با وکیل دادگستری صحبت کنید

درخواست مشاوره تلفنی

در چه جرائمی دیه پرداخت می شود؟ نرخ دیه درسال ۱۴۰۳

دیه چیست ؟ در چه مواردی دیه پرداخت می شود؟ انواع دیه در قانون مجازات نرخ دیه درسال 1403 مهلت پرداخت آن چقدر...

تخریب جهیزیه توسط زوج

اختلافات خانوادگی زن و شوهر وقتی به مرحله ی طلاق میرسد یکی از موضوعات نیازمند توافق، جهیزیه است و علاوه بر استرداد جهیزیه بدون...

ولی دم چه کسی است؟

بسیاری از ما در هنگامی که قتلی اتفاق می افتد با واژه ولی دم برخورد کرده ایم اما آیا می دانید ولی دم به چه کسی می گویند و اصلا چه...

به این مطلب امتیاز دهید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

۰ دیدگاه ثبت شده است.